Polis, kentin kuzeyindeki Complexo do Alemão ve Penha adlı favelalarda (gecekondu mahallelerinde) faaliyet gösteren Comando Vermelho adlı büyük uyuşturucu çetesine yönelik bir operasyon başlattı.

Operasyonun ardından sokaklarda toplanan cesetler, sivil halkın “katliam” diye nitelendirdiği görüntüler yarattı. Devlet savunucusu kurumlar ve yerel kaynaklara göre en az 132 kişi hayatını kaybetti.

Nerede Oldu?

Olay, Rio’nun kuzey bölgesinde yer alan ve uzun yıllardır organize suçun yoğun olduğu iki büyük favela topluluğunda — Complexo do Alemão ve Penha — meydana geldi.

Bu bölgeler, düşük gelirli, genellikle siyah Brezilyalıların yaşadığı yerleşimler olarak biliniyor. Devlet otoritesinin zayıf olduğu, uyuşturucu çeteleri ile polis arasında sık sık silahlı çatışmaların yaşandığı bu mahalleler, son yıllarda devletin “güvenlik operasyonları” adı altında yürüttüğü sert müdahalelerin merkezinde yer aldı.

Ne Zaman Oldu?

Operasyon, 28 Ekim 2025 sabahında başlatıldı ve gün boyu sürdü. İlk saatlerde Brezilya basını ve uluslararası ajanslar, “en az 40 ölü” bildirdi. Gün ilerledikçe sayı 64’e, ardından 121’e yükseldi.

Ertesi gün — 29 Ekim 2025 — devlet savunucusu ofisi, ölü sayısının 132’ye ulaştığını açıkladı. Bu rakam, Rio de Janeiro tarihinin en ölümcül polis operasyonu anlamına geliyor.

Kimler Katıldı?

Operasyonun hedefinde, ülkenin en güçlü suç örgütlerinden biri olan Comando Vermelho (Kızıl Komuta) vardı. Bu örgüt, on yıllardır Brezilya’nın uyuşturucu ticaretinde kilit rol oynuyor ve Rio’nun kuzey favelalarında güçlü bir silahlı varlığa sahip.

Yaklaşık 2.500 güvenlik personeli — özel harekât polisleri, askeri birlikler, zırhlı araçlar ve helikopterler eşliğinde — operasyona katıldı. Yetkililer, operasyonun “devlet egemenliğini yeniden tesis etmek” amacıyla yapıldığını belirtti.

Nasıl Gerçekleşti?

Tanıklıklara göre sabah erken saatlerde helikopterler bölge üzerinde alçak uçuş yapmaya başladı. Ardından zırhlı araçlar mahallelere girdi, kısa sürede yoğun çatışmalar yaşandı.

Silah sesleri saatlerce sürdü; bazı yollar otobüslerle kapatıldı, barikatlar kuruldu.

Yerel halk, ölülerin bir kısmının sivil olduğunu ve güvenlik güçlerinin ayrım gözetmeden ateş açtığını iddia etti. Sosyal medyada paylaşılan videolarda, evlerin duvarlarında mermi izleri ve sokak ortasında yatan cesetler görülüyor.

Operasyonun ardından mahalle sakinleri, ölen yakınlarının cesetlerini kendi imkânlarıyla topladı. Bazı bölgelerde, onlarca cesedin yan yana dizildiği görüntüler uluslararası medyada geniş yer buldu.

Kayıplar ve Belirsizlikler

Resmî açıklamalara göre dört polis memuru da hayatını kaybetti. Ancak 132 sivilin ölümüne ilişkin ayrıntılar net değil.

• Yetkililer, ölenlerin büyük bölümünün suç örgütü üyesi olduğunu savunuyor.
• Ancak insan hakları kuruluşları ve bağımsız gazeteciler, sivil kayıpların sayısının çok yüksek olduğunu belirtiyor.
• Bazı tanıklar, ölülerin arasında kadınlar ve gençlerin de bulunduğunu söyledi.

Tepkiler

Yerel Halk ve Tanıklar

Penha ve Alemão sakinleri, “katliam” ifadesini sıkça kullanıyor. Bir tanığın sözleri sosyal medyada viral oldu:

“Cesetler durmadan geliyordu. Bu bir operasyon değil, bir infazdı.”

Halk, olayın ardından protestolar düzenledi; hükümetten hesap sorulmasını talep etti.

Hükümet Yetkilileri

Rio eyalet yönetimi, operasyonu “suçla mücadelede zorunlu bir adım” olarak savundu. Valilik, suç örgütlerinin mahalleleri “terörize ettiğini” ve devletin bu bölgelerde yeniden kontrol sağlamak zorunda olduğunu söyledi.

Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva ise federal düzeyde soruşturma başlatılması talimatı verdi. Ancak hükümet içinden bazı yetkililer, operasyonun “uluslararası imajı zedeleyeceği” endişesini dile getirdi — özellikle de ülkenin COP30 İklim Konferansına ev sahipliği yapmaya hazırlandığı bir dönemde.

İnsan Hakları Örgütleri

Amnesty International, Human Rights Watch ve yerel insan hakları kuruluşları, operasyonu sert bir dille kınadı.

Human Rights Watch Brezilya Direktörü Maria Laura Canineu, “Bu olay sadece suçla mücadele değil, yoksul ve siyah topluluklara karşı sistematik bir şiddetin yeni bir örneğidir.” dedi.

Arka Plan: Favelalarda Süregelen Şiddet

Rio de Janeiro’daki favelalar uzun süredir devlet ve suç örgütleri arasındaki bir “savaş alanı” konumunda.

Polis operasyonları genellikle yoğun silah gücüyle yürütülüyor ve sıklıkla sivil kayıplarla sonuçlanıyor. 2021’de Jacarezinho’da yapılan bir başka operasyonda 28 kişi ölmüştü — o zamana kadar bu, en ölümcül baskındı.

Ancak 2025’teki bu operasyon, onu da açık ara geride bıraktı.

Uluslararası Yankı

• BBC, “Brezilya’nın en yoksul bölgelerinde ölüm, yine yoksulları buldu” başlıklı analizinde, olayın sınıfsal ve ırksal boyutuna dikkat çekti.
• Reuters, “Polis cesetleri sokakta bıraktı” manşetiyle olayın vahametini vurguladı.
• Al Jazeera, “Bu bir savaş değil, cezalandırma” ifadeleriyle tanıklara yer verdi.